Zakupy prosto od rolnika

Rozmowa z Jackiem Pilarskim, powiatowym lekarzem weterynarii w Rypinie, na temat rolniczego handlu i możliwości sprzedaży przez rolników żywności wyprodukowanej we własnym gospodarstwie

– Na czym polega rolniczy handel detaliczny?

– To jedna z form handlu detalicznego, polegająca na sprzedaży konsumentowi końcowemu żywności pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, zarówno surowców jak i produktów pozyskanych w całości lub w części z własnej uprawy, chowu lub hodowli. Sprzedaż odbywa się z zachowaniem limitów wskazanych w polskim rozporządzeniu dotyczącym rodzaju i ilości zbywanej żywności oraz limitu przychodów zwolnionych z podatku z takiej sprzedaży do kwoty 20 tys. zł, wynikających z przepisów ustawy o podatku dochodowym.

– Rolnicy zainteresowani tego typu sprzedażą zobowiązani są do urzędowej rejestracji planowanej działalności?

– Nadzór  nad bezpieczeństwem żywności produkowanej w ramach rolniczego handlu detalicznego prowadzony jest przez dwie inspekcje. W przypadku zamiaru prowadzenia produkcji i sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego lub żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia zwierzęcego i niezwierzęcego, wnioski o wpis działalności należy składać do właściwego powiatowego lekarza weterynarii (wniosek w formie pisemnej co najmniej 30 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności). W celu dokonania rejestracji produkcji i sprzedaży produktów pochodzenia niezwierzęcego wnioski o wpis zakładu do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy składać do właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Warto wspomnieć, że w przypadku stwierdzenia prowadzenia działalności niezarejestrowanej przepisy prawa przewidują kary administracyjne w wysokości od 200 do 5 tys. zł.

– Czy rolniczy handel detaliczny dotyczy wyłącznie rolników?

– Zapis w tej kwestii nie jest jednoznaczny. Jak już wspomniałem,  żywność wprowadzana do sprzedaży musi w całości lub w części pochodzić z własnej uprawy, chowu lub hodowli, przy czym w prawie weterynaryjnym nie ustalono wielkości udziału produkcji własnej. Z prawa podatkowego wynika, że udział „własnego” surowca użytego do produkcji musi stanowić co najmniej 50 proc. tego produktu z wyłączeniem wody.

–  Wymogi higieniczne które należy spełnić w ramach RHD?

– Podstawowe zasady wynikające z przepisów weterynaryjnych są następujące - produkcja i zbywanie żywności nie może stanowić zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności i wpływać niekorzystnie na zdrowie publiczne (producent żywności odpowiada za jej bezpieczeństwo). Stosowne wymagania określone są w rozporządzeniu nr 178/2002 i 852/2004 – warto się zapoznać. W tej kwestii obowiązują również ustawy: o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz o produktach pochodzenia zwierzęcego. Należy przy tym podkreślić, że są to wymagania podstawowe, określające wymogi ogólne – zawierają kryteria, które muszą być spełnione, aby został osiągnięty cel jakim jest bezpieczeństwo żywności. Wymagania określone w rozporządzeniach higienicznych stosowane są w sposób elastyczny, biorą pod uwagę zakres prowadzonej działalności, wielkość zakładu i jego specyfikę. Osoba prowadząca rolniczy handel detaliczny powinna prowadzić i przechowywać dokumentacje umożliwiającą określenie ilości i rodzaju sprzedanej żywności oraz datę sprzedaży. Sprzedawana żywność  musi zostać oznakowana zgodnie z obowiązującymi przepisami. Również miejsce sprzedaży musi być oznakowane w sposób widoczny i czytelny oraz zawierać dane identyfikujące podmiot. Obowiązuje zakaz wykorzystywania do produkcji mięsa i wyrobów mięsnych zwierząt ubitych w ramach uboju gospodarczego tzn. zwierzęta powinny zostać ubite w rzeźni, a w przypadków drobiu i zajęczaków dozwolony jest ubój w ramach działalności nazywanej sprzedażą bezpośrednią. Oprócz wymogów weterynaryjnych są jeszcze te wynikające z prawa podatkowego, niektóre zostały już wspomniane.  Warto dodać jeszcze jedną ważna sprawę w ramach RHD - nie można zatrudniać osób na podstawie umów o pracę ani innych umów o podobnym charakterze.

– Sprzedaż może się odbywać jedynie w miejscu, w którym oferowana żywność została wytworzona?

– Prawo weterynaryjne nie wskazuje miejsc sprzedaży - mówi natomiast o tym, że odbiorcą żywności musi być konsument ostateczny. Prawo podatkowe mówi, że sprzedaż może następować wyłącznie w miejscach gdzie produkty zostały wytworzone oraz w miejscach przeznaczonych do prowadzenia handlu.

– Jakie produkty mogą być przedmiotem RHD?

– Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2016 roku zawiera listę takowych produktów. Może to być żywność przetworzona i nieprzetworzona. Oczywiście należy pamiętać, że ilości zbywanej żywności w ramach RHD są limitowane.  Rocznie można sprzedać między innymi: 2,3 tony świeżego mięsa (wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego, końskiego), 2,1 tony mięsa drobiowego lub zajęczaków, 2,6 tony produktów mlecznych oraz 1,4 tony produktów mięsnych, w tym wędlin.

– Na co klienci powinni zwrócić uwagę kupując żywność bezpośrednio od rolnika?

– Kupowanie żywności prosto od rolnika było, jest i będzie miało miejsce niezależnie od przepisów prawa obowiązującego w tym zakresie. Z własnego doświadczenia wiem, że każdy kto kupuje żywność bezpośrednio od rolnika ma własną, sprawdzoną metodę kontroli nabywanej żywności. Zachęcam każdego konsumenta kupującego żywność bezpośrednio od rolnika do każdorazowej kontroli i oceny własnej oraz stosowania zasady ograniczonego zaufania, zresztą jak w wielu innych dziedzinach życia.

Rozmawiał i fot. 
Adam Wojtalewicz