Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego – część druga (1960-1980)

Od 1 maja 1962 roku nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora Przedsiębiorstwa Budownictwa Terenowego. Został nim Zenon Michalski, a funkcję zastępcy ds. technicznych objął Kazimierz Corgiel, którego od połowy 1963 roku zmienił Henryk Myk

(Pierwszą część przeczytacie TUTAJ)

Zakład zatrudniał wówczas blisko 370 pracowników. Wzrastała wydajność pracy, głównie dzięki wprowadzaniu w tym okresie elementów prefabrykowanych: kominów, nadproży, stropów, schodów, stosowaniu nowych mas szpachlowych, płytek PCW itp. W dalszym ciągu PBT budowało szkoły w powiecie rypińskim, m.in. w 1962 roku w Puszczy, Wierzchowiskach, w 1963 roku w Sosnowie. Po oddaniu Szkoły Podstawowej nr 2 w Rypinie przy ulicy Sportowej, PBT przystąpiło do rozbudowy gmachu Liceum Ogólnokształcącego w Rypinie. W 1962 roku ruszyła budowa Sądu Powiatowego przy ulicy Warszawskiej, budynku administracyjnego „Ruchu” przy ulicy Tylnej, budynków mieszkalnych przy ulicy Mławskiej. 

Nadal PBT dominowało na rynku budowlanym w Brodnicy, stawiając w początkach lat sześćdziesiątych m.in. kilka bloków mieszkalnych. W Golubiu rypińskie przedsiębiorstwo w 1962 roku przystąpiło do budowy zakładu utylizacji, budynku milicji obywatelskiej, piekarni, oddało do użytku Szkołę Podstawową nr 2 przy ulicy Szkolnej i kilka bloków mieszkalnych. Realizowano także wiele inwestycji w wioskach powiatu rypińskiego (ośrodek zdrowia w Rogowie), brodnickiego i golubskiego. W październiku 1963 roku oddano do użytku własny budynek administracyjno-mieszkalny przy ulicy Mławskiej 17. Przeniesiono do niego biura PBT i nad nimi zlokalizowano 15 mieszkań dla pracowników zakładu. 

Na mocy zarządzenia ministra rolnictwa z 6 grudnia 1964 roku Przedsiębiorstwo Budownictwa Terenowego przemianowane zostało na Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego (PBRol) w Rypinie. Zasięg działania nowo powstałego zakładu obejmować miał powiaty: rypiński, golubsko-dobrzyński, brodnicki. Nadzór nad PBRol przejęło Zjednoczenie Budownictwa Rolniczego w Bydgoszczy. Ustalono, że podstawowym przedmiotem działania będzie wykonywanie robót inwestycyjnych i remontowych w jednostkach resortu rolnictwa na terenie wsi, a w wypadku wolnej mocy, ponad potrzeby rolnictwa, również w jednostkach z rolnictwem współdziałających. 16 kwietnia 1964 roku na stanowisko dyrektora przedsiębiorstwa powołany został ponownie Mieczysław Ciepliński. Zastępcą dyrektora ds. technicznych pozostał Henryk Myk, a funkcję głównego księgowego pełnił Brunon Bachman.

Podstawowa część budownictwa realizowana była w wioskach, ale ze względu na małe potrzeby i środki, blisko połowę działalności budowlanej pochłaniały inwestycje w mieście. W 1964 roku PBRol budował obory, szopy w okolicznych PGR, ale także nadal szkoły (Janowo, Sosnowo, Brzuze), ośrodki zdrowia (Rogowo, Radomin), piekarnię w Ostrowitem. Rozpoczęto także w tym roku budowę Domu Handlowego „Znicz”, magazynów PZGS, wylęgarni drobiu i kilku budynków mieszkalnych w Rypinie. Realizowano nadal budownictwo w Golubiu i Brodnicy. W okresie tym kierownikami robót byli: Mieczysław Grabowski, Krzysztof Gassen, Henryk Gencel, Stanisław Fabczak, Jan Mączyński, Zdzisław Hejza, Bronisław Kucharski. W połowie lat sześćdziesiątych rozpoczęto szkolenie uczniów w zawodach: murarz, ślusarz i cieśla.

W 1966 roku PBRol wszedł dodatkowo z inwestycjami na teren powiatu wąbrzeskiego. Budowano nadal w większości na potrzeby wsi, ale rozpoczęto także w tym czasie budowę piekarni dla PSS w Rypinie i w październiku tegoż roku zaplecza techniczno-produkcyjnego dla zakładu przy ulicy Mławskiej 56. W roku następnym PBRol przystąpił do budowy gmachu dla technikum ekonomicznego z internatem przy ulicy Dworcowej. Realizowano także budowę sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, dróg itp. W 1967 roku Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego w Rypinie, kierowane przez Mieczysława Cieplińskiego, zajęło pierwsze miejsce we współzawodnictwie pracy w ramach przedsiębiorstw podległych Zjednoczeniu Budownictwa Rolniczego w Bydgoszczy. 

W 1968 roku zastępcą dyrektora ds. technicznych PBRol został mianowany Zenon Michalski. Zakład nadal rozwijał się doskonale, a zatrudnienie sięgało już około 400 pracowników. W końcu lat sześćdziesiątych, oprócz licznych inwestycji w okolicznych wioskach (m.in. szkoła i dom nauczyciela w Ostrowitem, szkoła w Michałkach, budynki mieszkalne w Nadrożu, Ugoszczu, Sosnowie, punkt weterynaryjny w Brzuzem), przystąpiono na terenie Rypina do budowy zakładu energetycznego, budynku administracyjnego Spółdzielni Inwalidów w centrum miasta, zajezdni PSTBR, kawiarni przy ulicy Warszawskiej, bloków mieszkalnych przy ulicy Bojowników PPR, rozbudowy POM, zakładu „Las”, realizując w dalszym ciągu budowę gmachu technikum ekonomicznego. W 1970 roku PBRol, nadal kierowany przez Mieczysława Cieplińskiego, rozpoczął w Rypinie budowę nowego stadionu sportowego. 

W latach siedemdziesiątych Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego (PBRol) przeżywało dynamiczny rozwój. Dyrektorem zakładu był inżynier Mieczysław Ciepliński, zastępcą ds. technicznych Zenon Michalski. W 1971 roku przedsiębiorstwo rozpoczęło po raz pierwszy realizację inwestycji na terenie innego województwa, olsztyńskiego, budując tuczarnię w Szwarcenowie w powiecie Nowe Miasto. Większość prac podejmowano nadal w wioskach powiatu rypińskiego, ale także brodnickiego i golubskiego (np. szkoła w Długiem, dom nauczyciela w Radzikach, budynki mieszkalne w Wąpielsku, chlewnia w Kurzętniku). Podstawowe prace przebiegały jednak w Rypinie przy budowie stadionu sportowego, zakładu energetycznego, rozbudowie spółdzielni mleczarskiej, przedsiębiorstwa „Las”. Rozpoczęto także budowę pierwszych spółdzielczych bloków mieszkalnych w mieście. W 1972 roku PBRol uruchomił dla pracowników ośrodek wypoczynkowy w Urszulewie. Zakupiono w tym czasie dla pracowników pierwszy używany autobus „SAN”.

W pierwszej połowie lat siedemdziesiątych Rypin, podobnie jak inne miasta w kraju, korzystał z przyspieszenia gierkowskiego. Zaplanowano wiele inwestycji, ale zanim przystąpiono do ich realizacji, pojawiły się pierwsze trudności. Już w 1973 roku przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej pisał w sprawozdaniu o bardzo słabej realizacji planów przez PBRol: „Inwestycje przemysłowe na terenie miasta realizowane przez PBRol postępują powoli, a obiekty oddawane są z opóźnieniem. Słaby postęp robót notujemy przy budowie magazynów Spółdzielni Mleczarskiej i nie ma gwarancji, że PBRol rozpocznie w bieżącym roku budowę oczyszczalni ścieków. Słaby postęp robót obserwujemy przy budowie piekarni WSS, również po terminie przekazano budynek Spółdzielni Mieszkaniowej nr 9 przy ulicy 30-lecia PRL, nie został dotąd oddany budynek przy ulicy Bojowników PPR. Zupełnie stanęły roboty przy budowie pawilonu usługowego przy ulicy Nadrzecznej, którego inwestorem jest Powiatowa Spółdzielnia Pracy Usług Wielobranżowych. Bardzo słabo przebiegają roboty przy budowie budynku mieszkalnego przy Placu Wolności, którego wykonawcą jest również PBRol. Główną przyczyną hamującą postęp robót inwestycyjny jest brak rąk do pracy, a także trudności w uzyskaniu niektórych materiałów budowlanych. W chwili obecnej PBRol zatrudni natychmiast ponad 60 ludzi. Dotychczasowe starania zmierzające do pozyskania brakującej kadry dały znikome rezultaty”. 

W styczniu 1973 roku zarząd i administracja przedsiębiorstwa przeniesione zostały do nowych budynków przy ulicy Mławskiej 56, a w budynku przy Mławskiej 17 utworzono hotel robotniczy. Uruchomiono także na potrzeby zakładu własną pracownię projektowo-kosztorysową. W roku tym prace budowlane realizowano już na terenie siedmiu powiatów: rypińskiego, wąbrzeskiego, lipnowskiego, golubsko-dobrzyńskiego, nidzickiego i świeckiego, łącznie na 69 placach budowy. W ciągu roku 1973 przekazano do użytku 26 obiektów inwestycyjnych. 

W lutym 1975 roku Mieczysław Ciepliński zrezygnował z funkcji dyrektora PBRol. Stanowisko to objął na krótko jego dotychczasowy zastępca Zenon Michalski. W połowie czerwca tegoż roku mianowano nowego dyrektora, Leona Szmyda, który już jednak 15 lutego 1975 roku został odwołany ze stanowiska, a nowym włodarzem PBRol został Bronisław Czarnecki. Przedsiębiorstwo podjęło w tym czasie kilka nowych inwestycji, m.in. budowę bloków mieszkalnych z pasażem handlowym przy Placu Wolności, masarnię GS, oczyszczalnię ścieków dla spółdzielni mleczarskiej, budynków mieszkalnych Fabryki Akcesoriów Meblowych i kilku obiektów na terenie wsi. Zatrudnienie w zakładzie wynosiło 360 osób. Rozszerzony został rejon robót. Według nowego od 1975 roku podziału kraju, na województwa: włocławskie, toruńskie, olsztyńskie, siedleckie i płockie. Zmieniła się także struktura wykonywanych prac na korzyść budynków inwentarskich i produkcyjnych dla rolnictwa. Dalszy szybki rozwój zakładu zaowocował zdobyciem przez rypiński PBRol pierwszego miejsca w skali kraju we współzawodnictwie pracy w ramach przedsiębiorstw budownictwa rolniczego. Za wykonane inwestycje 1975 roku przedsiębiorstwo otrzymało sztandar przechodni Centralnej Rady Związków Zawodowych i Ministra Rolnictwa. 

W 1977 roku PBRol wszedł z pracami budowlanymi także na teren województwa warszawskiego. Duże inwestycje w zakresie obiektów produkcyjnych dla rolnictwa spowodowały szybki rozwój zakładu i wzrost zatrudnienia do 460 osób. Poszerzono także znacznie zaplecze techniczne i dokonano wielu zakupów nowoczesnego sprzętu budowlanego. Jednocześnie trudności w zaopatrzeniu, jakie pojawiały się w końcu lat siedemdziesiątych, zaczęły poważnie ograniczać możliwości budowlane przedsiębiorstwa. Znacznym utrudnieniem w realizacji planów była także zima na przełomie 1978/1979 roku. W 1978 roku na emeryturę przeszedł wieloletni księgowy zakładu Bruno Bachman, a stanowisko to objął Wiesław Zglinicki. Trudności gospodarcze PBRol zaczęły łagodzić podjęte od listopada 1979 roku budowy bloków na tzw. Osiedlu Mławska II w Rypinie i bloku z dziewięcioma mieszkaniami dla zakładu weterynarii. W 1980 roku zakład przekazał do użytku 14 obiektów, w tym dziewięć bloków mieszkalnych o 560 izbach. W latach 1975-1980 Rypin, głównie dzięki inwestycjom realizowanym przez PBRol, traktowany był powszechnie jako drugi po Włocławku ośrodek przemysłowy w województwie włocławskim.

dr Piotr Gałkowski