Rypińskie rzemiosło w latach 80.

Rzemiosło rypińskie, mimo kryzysu gospodarczego przeżywało okres rozwoju. Przy brakach rynkowych stanowiło podstawę zaopatrzenia ludności. Szybko rosła liczba zakładów rzemieślniczych

W 1981 roku w powiecie rypińskim funkcjonowało ich 400, w 1982 – 414, w 1983 – 447, w 1984 – 450, w 1985 – 445. Rzemieślnicy podnosili swoje kwalifikacje. W 1981 roku w rypińskim cechu zrzeszonych było 164 mistrzów, a w 1985 roku 194. W mieście funkcjonowało w 1981 roku 156 zakładów, w 1982 – 174, w 1983 – 192, w 1984 – 203, w 1985 – 206, w 1986 roku – 237, zatrudniających 353 osoby, w końcu 1987 roku 245 zakładów, zatrudniających 412 osób i 109 uczniów, w końcu 1988 roku – 254, z zatrudnieniem 428 osób, w końcu 1989 roku 270 zakładów. Jednocześnie malała w mieście w drugiej połowie lat osiemdziesiątych liczba zakładów rzemieślniczych uspołecznionych. Cech przywiązywał w tym czasie dużą wagę do kwalifikacji rzemieślników, wiedzy, ale także etyki zawodowej. Istotne było także szkolenie nowych kadr dla rzemiosła. Na terenie działania cechu kształcono w zawodzie w 1981 roku 80 uczniów, a w 1985 roku już 104, głównie w branży motoryzacyjnej i budowlanej. Dużo uwagi poświęcała rozwojowi rzemiosła w tym okresie rypińska organizacja Stronnictwa Demokratycznego. Rosła także pozycja rypińskiego cechu. W 1981 roku Zenon Marczak, mistrz ślusarski, wszedł w skład Rady Bydgoskiej Izby Rzemieślniczej, obejmującej swym działaniem województwa bydgoskie, toruńskie i włocławskie.

W 1981 roku na Walnym Zgromadzeniu wybrano nowy Zarząd Cechu Rzemiosł Różnych w Rypinie w składzie: Stanisław Przeczewski starszy cechu (malarz), Włodzimierz Jasiński podstarszy (mechanik samochodowy), Stanisława Czarnecka podstarszy (fryzjer), Edmund Talkiewicz sekretarz (murarz). Kazimierz Łączyński skarbnik (stolarz). Członkami zarządu byli: Jerzy Drzymalski, Sylwester Bieżuński, Kazimierz Goślicki i Józef Bełkowski. Skład taki zarządzał cechem w Rypinie do 1985 roku. Działalność organizacji obejmowała 5 gmin (Brzuze, Skrwilno, Rogowo, Zbójno, Skrwilno) i w miesto Rypin.

Walne Zgromadzenie w 1985 roku dokonało zmian w składzie Zarządu Cechu. Wybrano wówczas: Stanisława Przeczewskiego jako starszego cechu, Włodzimierza Jasińskiego (podstarszego), Romana Gawrońskiego (podstarszego), Genowefę Tuszko sekretarza, Romana Czajkowskiego skarbnika oraz członków zarządu: Zygmunt Trędewicza, Tadeusza Tuchalskiego, Józefa Truścińskiego i Romana Krajewskiego. Skład taki utrzymał się do kolejnych wyborów władz w 1989 roku. W okresie tym cech rypiński prowadził nadal działalność w 5 gminach (Brzuze, Skrwilno, Rogowo, Zbójno, Skrwilno) i w mieście Rypinie. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych nastąpił dalszy rozwój rzemiosła. W 1985 roku w całym rejonie podległym rypińskiemu cechowi notowano w branży metalowej 60 zakładów, branży motoryzacyjnej 21, odzieżowej 40, drzewnej 40, budowlanej 230, różnej 73. Rozwój ten notowany był do połowy 1989 roku. Uchwalona wówczas ustawa o działalności gospodarczej, tworząca zapis o dobrowolnej przynależności do cechu, spowodowała gruntowne zmiany w rypińskim rzemiośle. W połowie 1989 roku radykalnie zmalała liczba zakładów zrzeszonych. W 1988 roku notowano ich jeszcze 477, a w lipcu 1989 roku było już tylko 358, w tym w branży metalowej 52, motoryzacyjnej 21, drzewnej 27, odzieżowej 26, budowlanej 180, różnej 52. Zmianie uległa także struktura zatrudnienia. W 1985 roku właścicielami zakładów zrzeszonych było 459 osób i zatrudniano w nich 95 osób. W lipcu 1989 roku było już tylko 400 właścicieli zakładów zrzeszonych, ale pracowało w nich 200 osób. Zwiększyła się także szybko liczba uczniów, bowiem w 1985 roku szkolono 104, a w 1989 już 160.

Na walnym zgromadzeniu w 1989 roku wybrano nowy zarząd cechu w składzie: Ryszard Grzesiak starszy cechu (wulkanizator), Włodzimierz Jasiński podstarszy (mechanik samochodowy), Roman Gawroński podstarszy (mechanik samochodowy), Wojciech Marczak sekretarz (ślusarz), Witold Zaleśkiewicz skarbnik (ślusarz). Członkami zarządu byli: Urszula Najchaus, Stanisława Czarnecka, Włodzimierz Stańczyk, Jerzy Zackiewicz, Adam Składanowski i Wojciech Pankowski. W składzie takim Zarząd pracował do 1993 roku.

Charakteryzując rzemiosło rypińskie w drugiej połowie XX wieku, warto zwrócić uwagę, że poszczególne zawody i warsztaty przekazywane były z pokolenia na pokolenie, tworząc w ten sposób rody rzemieślnicze. W rodzie Goślickich, specjalizującym się w kowalstwie i ślusarstwie, znani byli szeroko w Rypinie Władysław, Tadeusz, Edward, Jan i obecnie Maciej. Ród Bonowiczów to znani w mieście stolarze, kołodzieje i bednarze: Leon, Bronisław, Arkadiusz, Wacław i Jan. Solarscy (Eugeniusz, Tadeusz, Zdzisław, Jerzy) zajmowali się krawiectwem. Powszechnie znani byli rypińscy malarze z rodziny Kowalskich (Piotr, Stanisław i Wacław) oraz Ostrowickich (Hilary i Wiktor). Ród Witkowskich specjalizował się w szewstwie (Henryk i Edward) oraz fryzjerstwie (Wacław, Stanisław i Helena), a Bełkowskich we fryzjerstwie (Józef, Alicja i Jadwiga).

dr Piotr Gałkowski