Z dziejów weterynarii w powiecie rypińskim (1945-1990)

W 1945 roku, kilka tygodni po zakończeniu wojny, w Rypinie rozpoczęła pracę weterynaria, obejmując swym zasięgiem cały powiat. Przy starostwie powołano wydział weterynarii, a na jego czele postawiono praktykującego prywatnie już przed wojną Stanisława Szczukę

W 1945 roku w mieście i okolicznych wioskach wolną praktykę prowadzili lekarze przedwojenni: Ludwik Janiszewski i Stanisław Szczuka. Wraz z dezynfektorem Janem Radomińskim w pierwszych miesiącach powojennych Szczuka zajmował się głównie zwalczaniem masowo wówczas występujących chorób zaraźliwych zwierząt. W 1946 roku lekarzem powiatowym został mianowany Ludwik Janiszewski, także przedwojenny lekarz weterynarii. Już w 1947 roku funkcję lekarza powiatowego objął lekarz Adam Mikołajewski. Po likwidacji starostw, od 1951 roku Leon Piechocki, a w rok później Romuald Śliwiński. Od 1953 roku na stanowisku tym pozostawali: lek. wet. Florian Racewicz, a od 1956 lek. wet. Stefan Karwas. Siedziba biura lekarza powiatowego mieściła się w baraku przy Prezydium PRN.

W 1947 roku Ludwik Janiszewski otrzymał zadanie zorganizowania lecznicy dla zwierząt przy ulicy Mławskiej, na terenie stajni należących przed wojną do udziałowców sąsiedniego młyna. Wraz z Wincentym Bujnowskim, technikiem weterynarii, Janiszewski zbudował do 1949 roku nową lecznicę i izolatkę. Była to jedna z trzech pierwszych lecznic wybudowanych po wojnie w ówczesnym województwie bydgoskim. Powstawała jako lecznica, ale już w grudniu 1948 roku przejęta została przez państwo. W 1951 roku Ludwik Janiszewski zmuszony został przez UB do wyjazdu z Rypina, a funkcję kierownika Państwowego Zakładu Leczniczego dla Zwierząt (PZLZ) przejął lek. wet. L. Stefański. W okresie tym zatrudniona została w rypińskiej lecznicy jako sanitariusz Maria Korcz. W 1953 roku L. Stefański wyjechał do pracy w Kowalewie, a kierownictwo lecznicy przejął lek. wet. Mieczysław Wilamowski oraz przybył jeszcze jeden pracownik fachowy, technik wet. Jerzy Słomiński. Mieczysław Wilamowski zarządzał rypińską lecznicą do 1968 roku.

W 1958 roku weterynaria w Rypinie podporządkowana została utworzonemu wówczas Powiatowemu Zakładowi Weterynarii, na czele którego jako kierownik stał lekarz powiatowy. Od stycznia 1957 roku funkcję tę otrzymał lek. wet. Edmund Knitter. Pozostawał na tym stanowisku do 1964 roku, kiedy to lekarzem powiatowym mianowano Andrzeja Reimanna. Rypińską weterynarią Reimann kierował do 1980 roku. 

Lecznica dla zwierząt przy ulicy Mławskiej zarządzana była od 1953 roku przez lek. wet. Mieczysława Wilamowskiego. Obsada lecznicy składała się w tym okresie zaledwie z trzech osób. Dopiero w 1966 roku zatrudniono jako ordynatora lek. wet. Andrzeja Adamskiego (pracował do 1968 roku), od 1967 roku lek. wet. Benedykta Kozłowskiego i od 1969 roku lek. wet. Stanisława Walczuka. Po wyjeździe Mieczysława Wilamowskiego w 1968 roku do Nasielska, kierownikiem lecznicy mianowano od lutego 1969 roku lek. wet. Zdzisława Srokę. Obsada placówki składała się wówczas z lekarzy weterynarii: Benedykta Kozłowskiego i Stanisława Walczuka, techników weterynarii: Wincentego Bujnowskiego (od 1968 roku na emeryturze) i Jerzego Słomińskiego oraz sanitariusza weterynarii Marii Siłakowskiej. 

W latach siedemdziesiątych weterynaria rypińska zarządzana przez lekarza powiatowego Andrzeja Reimanna. W 1975 roku, w związku z reformą administracyjną i likwidacją powiatów, objął on także urząd lekarza rejonowego. W okresie tym wybudowano lecznicę w Brzuzem, przeprowadzono generalne remonty wszystkich lecznic w powiecie. Kierownikiem lecznicy w Rypinie był w latach siedemdziesiątych lek. wet. Zdzisław Sroka. W 1978 roku funkcję tę objął lek. wet. Jacek Kryszewski, a Zdzisław Sroka przeszedł do pracy w Weterynaryjnym Inspektoracie Sanitarnym Rypin. Od 1983 roku kierownikiem lecznicy był dr wet. Benedykt Kozłowski. W latach 1973-1975 w rypińskiej lecznicy weterynaryjnej pracował lek. wet. Kazimierz Antoniuk. W 1976 roku zatrudniono tech. wet. Mariana Braszkę. W 1979 roku, dzięki staraniom Andrzeja Reimanna, rypińskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego rozpoczęło budowę przy ulicy Nowy Rynek dziewięciu mieszkań dla Zakładu Weterynarii. Budynek oddany został do użytku już w rok później.

W 1980 roku Andrzej Reimann powołany został na stanowisko dyrektora Wojewódzkiego Zakładu Weterynarii we Włocławku. Lekarzem rejonowym został wówczas w Rypinie Zdzisław Sroka, a w 1985 roku, po jego śmierci, funkcję tę objął lek. wet. Maciej Ołtarzewski. Od 1987 roku na stanowisku lekarza rejonowego, a obecnie powiatowego pozostaje lek. wet. Jacek Pilarski. Lecznicą rypińską po wyjeździe Jacka Kryszewskiego do Bydgoszczy zarządzał od października 1983 roku jako kierownik dr wet. Benedykt Kozłowski. W latach osiemdziesiątych powiększyła się kadra fachowa w lecznicy. W 1980 roku zatrudniono tech. wet. Mirosława Przybyła, w 1981 roku lek. wet. Marka Sopotnickiego, w 1982 roku lek. wet. Jacka Pilarskiego, a w 1988 roku lek. wet. Krzysztofa Majkowskiego. W 1990 roku rypińska lecznica została sprywatyzowana. 
 

Piotr Gałkowski

Ludwik Janiszewski (pierwsze zdjęcie w galerii) Urodzony w 1908 roku w Joncewie koło Żnina. W 1935 roku ukończył Akademię Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Na krótko przed wybuchem wojny zamieszkał w Rypinie i rozpoczął praktykę weterynaryjną. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku, wzięty do niewoli, zbiegł z Cytadeli Poznańskiej. W 1945 roku rozpoczął wolną praktykę, ale już w 1947 roku otrzymał polecenie zorganizowania w Rypinie Państwowego Zakładu Leczniczego dla Zwierząt. Do 1949 roku zbudował nową, lecznicę istniejącą do dzisiaj, i izolatkę. W 1950 roku aresztowany został przez rypiński UB, oskarżony o dywersję we własnym gospodarstwie na Wilczej Łapie koło Rypina, gdzie na polach zamokły stogi ze zbożem. Uwolniony po kilku miesiącach zmuszony był wyjechać z rodziną do Strzelna, gdzie objął stanowisko kierownika tamtejszej lecznicy. W Strzelnie zbudował nową lecznicę. W 1958 roku wrócił do Rypina i zatrudniony został początkowo jako ordynator w lecznicy, a następnie jako lekarz w Rzeźni Miejskiej. Zmarł w 1976 roku i pochowany został na cmentarzu parafialnym w Rypinie.

Wincenty Bujnowski (drugie zdjęcie w galerii) Urodzony w 1901 roku we wsi Brzustów koło Opoczna. W 1920 roku brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, walcząc m.in. w bitwie warszawskiej. Ukończył szkołę kawalerii, a w 1925 roku szkołę weterynaryjną w Grodnie. Do 1939 roku służył w wojsku polskim pod granicą litewską jako weterynarz. W 1939 roku brał udział w wojnie obronnej Polski jako dowódca taboru i weterynarz w oddziałach kawalerii, kończąc szlak bojowy w bitwie pod Kockiem. W czasie wojny przebywał w Wilnie, pracując jako weterynarz, brał udział w konspiracji Armii Krajowej, pod ps. „Lot”. W 1944 roku zmobilizowany został do wojska polskiego tworzącego się na terenie ZSRR, ale pozostawiony został na Litwie do obsługi weterynaryjnej bydła i koni. W październiku 1945 roku otrzymał pozwolenie repatriacyjne i wrócił do Polski. Osiedlił się w Rypinie, gdzie we wrześniu 1946 roku otrzymał etat technika weterynarii w lecznicy przy ulicy Mławskiej. Razem z lekarzami Stanisławem Szczuką i Ludwikiem Janiszewskim organizował służbę weterynaryjną w powiecie rypińskim w okresie powojennym. Pracował w rypińskiej lecznicy dla zwierząt do 1970, kiedy to przeszedł na emeryturę. Przez kilkanaście kolejnych lat wykonywał jeszcze prace zlecone. Znany był w całym powiecie rypińskim, nie tylko z swego wiekowego motocykla, ale także z prawości charakteru i prawicowych poglądów. Zmarł w 1995 roku.

Zdzisław Sroka (trzecie zdjęcie w galerii) Urodzony w 1932 roku w Skarszewach koło Kościerzyny. W 1957 roku ukończył Wydział Weterynarii Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu. Rozpoczął wówczas pracę jako kierownik lecznicy w Żarczynie koło Żnina, następnie jako ordynator w Golubiu-Dobrzyniu i kierownik lecznicy w Zbójnie. W 1969 roku zamieszkał w Rypinie i objął funkcję kierownika miejscowej lecznicy, którą pełnił do 1978 roku. Przeszedł wówczas do pracy w Weterynaryjnym Inspektoracie Sanitarnym w Rypinie. W 1980 roku mianowany został powiatowym lekarzem weterynarii w Rypinie. Na stanowisku tym pozostawał do śmierci w 1985 roku. Pochowany został na cmentarzu w Rypinie.

Jacek Pilarski (czwarte zdjęcie w galerii) Urodzony w 1958 roku w Rypinie. W 1982 roku ukończył wydział weterynaryjny Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Zatrudniony został wówczas jako lekarz weterynarii w lecznicy dla zwierząt w Rypinie. W 1987 roku otrzymał funkcję lekarza rejonowego, od 1999 roku lekarza powiatowego weterynarii w Rypinie, którą pełni do dzisiaj. W latach 1991-1994 i 2005-2009 zasiadał w Radzie Kujawsko-Pomorskiej Izby Weterynaryjnej. W 2008 roku odznaczony został Odznaką Honorową „Zasłużony dla Rolnictwa”.

Andrzej Reimann (piąte zdjecie w galerii) Urodzony w 1936 roku w Grudziądzu. Ojciec jego przed wojną był lekarzem powiatowym weterynarii w Grudziądzu, w czasie kampanii wrześniowej wzięty do niewoli, osadzony został w oflagu w Murnau w Niemczech. Matka wysiedlona z mieszkania w Grudziądzu, zamieszkała w Wąbrzeźnie u szwagra, również lekarza weterynarii, który jednak za działalność konspiracyjną aresztowany został przez Gestapo i skazany na karę śmierci w 1943 roku. Po powrocie ojca z niewoli w 1946 roku Andrzej Reimann zamieszkał w Wąbrzeźnie. Po maturze pracował jako kierowca i sanitariusz w lecznicy wąbrzeskiej. W 1954 roku podjął studia na Wydziale Weterynarii Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu. Po uzyskaniu dyplomu lekarza weterynarii, w 1960 roku odbył roczny staż w lecznicy w Wąbrzeźnie. Od 1961 roku pełnił funkcję kierownika lecznicy w Nieszawie, następnie w Kcyni i Szubinie. 1 marca 1964 roku przeniesiony został do Rypina na stanowisko Powiatowego Lekarza Weterynarii. Funkcję tę pełnił do 1980 roku, kiedy to powołany został na stanowisko Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii we Włocławku. W 1989 roku przeszedł na emeryturę. Za pracę zawodową i społeczną odznaczony został Odznaką Honorową „Zasłużony Pracownik Rolnictwa” (1980) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1983).

Stanisław Walczuk (szóste zdjęcie w galerii) Urodzony w 1945 roku na Podlasiu. W 1968 roku ukończył Wydział Weterynarii w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, uzyskując tytuł lekarza weterynarii. Rozpoczął wówczas staż w lecznicy dla zwierząt w Wąbrzeźnie, a od kwietnia 1969 roku zatrudniony został w lecznicy w Rypinie. W latach 1971-1974 pełnił funkcję kierownika lecznicy w Brzuzem. W lutym 1974 przeniósł się do lecznicy w Rypinie, gdzie pracował następnie do przejścia na emeryturę w 2005 roku. W latach 1991-1993 pełnił funkcję radnego Rady Miasta Rypina, a w latach 1998-2002 był jako radny członkiem Zarządu Miasta.