Z dziejów samorządu w Rypinie (1990 rok)

4 czerwca 1989 roku odbyły się w Polsce pierwsze częściowo wolne wybory do Sejmu i Senatu. Zachęcaliśmy w ogłoszeniach, by wszyscy parafianie poszli do głosowania i głosowali na kandydatów, których wskaże im sumienie i rozum – pisał w Kronice Parafii św. Trójcy w Rypinie ksiądz Czesław Chojecki

Część czwarta (KLIK)

Jak się potem okazało, był to koniec socjalizmu i komunizmu w Polsce. Na początku 1990 roku ksiądz Czesław Chojecki zapisał w Kronice Parafialnej: Wchodzimy w ten rok z wielką nadzieją w sercach. Dokonują się wielkie przemiany polityczne. Stajemy się państwem wolnym, demokratycznym, komunizm odchodzi od kierowania nawą państwową, religia weszła do szkół, w rządzie wiele osób zacnych, godnych zaufania, ale powstaje duże zamieszanie gospodarcze. Widać jeszcze działanie sił starokomunistycznych, którym odpowiada chaos gospodarczy kompromitujący nowy rząd i w końcu tegoż roku: W Polsce gospodarczo jest bardzo ciężko. Oby Bóg dał dużo cierpliwości narodowi, który czeka, czeka i nie może się doczekać końca chaosu gospodarczego w naszej ojczyźnie. Oby nie przyszło zniecierpliwienie i ludzie oby nie chwycili za kosy, kije i kamienie, żeby zaprowadzić porządek na naszej Polskiej Ziemi. 

27 maja 1990 roku przeprowadzone zostały pierwsze wolne wybory do samorządu terytorialnego. Mieszkańcy Rypina wybrali Radę Miasta w składzie: Bogdan Balcerowicz, Izydor Bartoszewski, Czesław Biały, Jacek Borowski, Stefan Borowski, Jan Budka, Bronisław Czarnecki, Józef Darmofalski, Roman Dworczak, Włodzimierz Furman, Tomasz Gąsiorowski, Mikołaj Kozubowicz, Roman Lenard, Krzysztof Lewicki, Adam Łapkiewicz, Piotr Łysakowski, Jan Mroczyński, Wojciech Pankowski, Daniel Rogacki, Ryszard Ryczkowski, Maria Sobocińska, Stanisław Walczuk, Marian Żuchowski. Pierwsza sesja nowo wybranej Rady Miasta odbyła się 5 czerwca. Otworzył ją radny senior Tomasz Gąsiorowski. Następnie przystąpiono do wyboru Przewodniczącego Rady. Zgłoszono trzy kandydatury: Bronisława Czarneckiego, Stefana Borowskiego i Czesława Białego. Radny Czesław Biały odmówił jednak kandydowania. W głosowaniu tajnym przewodniczącym został wybrany Stefan Borowski, wówczas nauczyciel matematyki w Liceum Ogólnokształcącym. Następnie dokonano wyboru wiceprzewodniczących i funkcję tę otrzymali: Tomasz Gąsiorowski, Bronisław Czarnecki i Wojciech Pankowski. Delegatem do wojewódzkiego sejmiku samorządowego został wybrany Bronisław Czarnecki, wówczas dyrektor PBRol. W kolejnej części pierwszej sesji dotychczasowy naczelnik miasta Stanisław Forczmański przedstawił informacje o stanie gospodarki i budżetu oraz zakresie posiadanego mienia podlegającego przekazaniu nowej Radzie.

Stefan Borowski. Przewodniczący Rady Miasta w latach 1990-1993. Urodził się w 1939 roku w Pręczkach koło Rypina. Absolwent Wydziału Matematyki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1960 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel matematyki w Szkole Podstawowej nr 2 w Rypinie. W 1975 roku zatrudniony został w Liceum Ogólnokształcącym w Rypinie. Jednocześnie, do 1992, roku pełnił funkcję wizytatora metodyka ds. matematyki w Kuratorium Oświaty we Włocławku. W 1990 roku wybrany został przewodniczącym pierwszej, odnowionej Rady Miasta Rypina. Funkcję tę pełnił do 1993 roku. W latach 1998-2002 sprawował urząd burmistrza Miasta Rypina. Jednocześnie, w 1998 roku, wybrany został radnym Rady Powiatu Rypińskiego, którą to funkcję pełnił do 2010 roku, jako przewodniczący komisji budżetu oraz komisji zdrowia i bezpieczeństwa publicznego. W 2003 roku przeszedł na emeryturę.

13 czerwca odbyła się druga sesja Rady Miasta, w czasie której dokonano wyboru burmistrza miasta, członków zarządu, powołano komisję inwentaryzacyjną, a także stałe komisje rady. Burmistrzem wybrano jednego z radnych (była to jedyna zgłoszona kandydatura) Adama Łapkiewicza, liczącego wówczas lat 38, wcześniej zatrudnionego w Zarządzie Lasów Państwowych, pełniącego funkcję przewodniczącego Miejskiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego. Członkami zarządu zostali: Roman Lenard, Kazimierz Łapkiewicz, Daniel Rogacki, Piotr Łysakowski i Roman Dworczak. Powołano także cztery stałe komisje rady: rozwoju społeczno-gospodarczego (przewodniczący Wojciech Pankowski); oświaty, kultury, kultury fizycznej, zdrowia opieki społecznej, oraz ładu i porządku publicznego (Stefan Borowski); gospodarki terenami, ochrony środowiska i rolnictwa (Tomasz Gąsiorowski); gospodarki komunalnej, budownictwa, ładu przestrzennego i komunikacji (Bronisław Czarnecki).

6 lipca odbyła się trzecia sesja Rady Miasta, na której dokonano wyboru kluczowych pracowników Urzędu Miasta. Na sekretarza urzędu powołano dotychczasowego na tym stanowisku, długoletniego pracownika administracji, Jerzego Białobłockiego. Skarbnikiem miasta została Henryka Lazarowska, a kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego Halina Markuszewska. Na sesji tej uchwalono także Statut Miasta Rypina. Od lipca Rada Miasta rozpoczęła wydawanie własnego biuletynu informacyjnego pod nazwą „Kronika Rypińska” (pierwsze 3 numery zatytułowane były „Ziemia Rypińska”). Redaktorem naczelnym miesięcznika został Bogdan Balcerowicz.

Jedną z pierwszych uchwał nowej rady, podjętych 20 sierpnia 1990 roku, była zmiana nazw ulic w Rypinie: Armii Czerwonej na ulicę Józefa Piłsudskiego, Bojowników PPR na ulicę 3 Maja, Janka Krasickiego na ulicę Kościelną i 22 Lipca na 11 Listopada. 29 października tego samego roku Rada Miasta podjęła decyzję o rozebraniu pomnika wdzięczności Armii Radzieckiej. 11 listopada 1991 roku w miejscu obelisku Armii Czerwonej odsłonięto pomnik – kamień przypominający nadanie 24 czerwca 1345 roku praw miejskich Rypinowi. Odsłonięcia dokonali zasłużeni dla Rypina: Mieczysław Ciepliński, Henryk Witkowski, a poświęcenia ks. Zdzisław Tucholski. Obróbkę głazu wykonał nestor rypińskich kamieniarzy Władysław Rybacki, a tablicę z brązu artysta plastyk Stanisław Lackowski z Torunia.

11 listopada 1990 roku z inicjatywy Rady Miasta i Stronnictwa Demokratycznego, po raz pierwszy w odrodzonej Polsce, odbyły się w Rypinie uroczystości Święta Niepodległości. Obchody rozpoczęto niedzielnym popołudniem Mszą świętą, którą odprawił w kościele św. Trójcy ksiądz prałat Czesław Chojecki. Po nabożeństwie licznie zebrani mieszkańcy Rypina udali się do kina „Bałtyk”, gdzie odbyła się uroczysta akademia. Na zakończenie wyświetlono film „Bo wolność krzyżami się mierzy”. 3 maja 1991 roku Rada Miasta zorganizowała obchody 200. rocznicy Konstytucji 3 Maja. św. Msza w intencji ojczyzny odprawiona została na stadionie miejskim wspólne przez proboszczów parafii św. Trójcy księdza Czesława Chojeckiego i parafii św. Stanisława Kostki księdza Antoniego Podlesia. W trakcie Mszy św. ofiarę zbierali harcerze na Fundusz Pomocy Dzieciom. Wieczorem odbyła się akademia przygotowana przez dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Rypinie.

Adam Łapkiewicz. Burmistrz Rypina w latach 1990-1998. Urodził się w 1952 roku w Toruniu. Po ukończeniu w 1970 roku Technikum Leśnego w Goraju, podjął pracę w Nadleśnictwie Urszulewo jako podleśniczy. W 1977 roku ukończył Akademię Rolniczą w Poznaniu i zatrudniony został w Urzędzie Gminy Rypina jako inspektor ds. leśnictwa, zadrzewień, łowiectwa i ochrony środowiska. W pierwszych wolnych wyborach 1990 roku wybrany został radnym Rady Miasta, a następnie pierwszym burmistrzem Rypina. Od lipca do października 1993 roku pełnił funkcję Organów Gminy Miasta Rypina. Ponownie wybrany burmistrzem w przedterminowych wyborach w październiku 1993 roku. Po wyborach samorządowych 1994 roku objął po raz trzeci funkcję burmistrza miasta i sprawował ją do 1998 roku. W latach 1999-2002 pracował w Starostwie Powiatowym w Golubiu-Dobrzyniu na stanowisku kierownika wydziału promocji. W październiku 2002 roku wybrany został radnym Rady Powiatu Rypińskiego, a następnie Starostą Rypińskim i funkcję tę sprawował do 2006 roku. W latach 2006-2010 pełnił funkcję radnego Rady Powiatu Rypińskiego. Od 2007 roku pracuje w Urzędzie Gminy Rypin na stanowisku inspektora ds. promocji i funduszy unijnych. Ściśle związany ze Stronnictwem Demokratycznym w Rypinie, w latach 1977-1990 pełnił funkcję przewodniczącego Zarządu Miejskiego Komitetu SD, a od 1985 do 1989 był członkiem Centralnego Sądu Partyjnego SD. Członek Zarządu Miejskiego Ligi Obrony Kraju w Rypinie, w latach dziewięćdziesiątych pełnił funkcje prezesa Zarządu Miejskiego LOK. Odznaczony został Odznaką Honorową „Za Zasługi dla Oświaty” (1996), Złotym Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju”.

21 stycznia 1990 roku odbył się w Warszawie ostatni, XI Zjazd PZPR. W Rypinie uległ likwidacji Komitet Miejski tej partii. Zakończył się trwający ponad 40 lat okres hegemonii w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym miasta organizacji komunistycznej. Po rozwiązaniu PZPR i ZSL zaczął tworzyć się w mieście nowy układ partii politycznych. Powstały wówczas m. in. Porozumienie Centrum, Socjaldemokracja RP, Polskie Stronnictwo Ludowe.
Rada Miasta wybrana w pierwszych wolnych wyborach prowadziła działalność tylko do 1993 roku. 24 marca tegoż roku na XXIX sesji Rady Miejskiej w Rypinie Zarząd Miasta, a w tym i burmistrz Adam Łapkiewicz, nie otrzymali absolutorium. Zgodnie więc z Ustawą o samorządzie terytorialnym Zarząd Miasta łącznie z burmistrzem został odwołany. Jednocześnie Rada Miejska upoważniła dotychczasowy zarząd do pełnienia dalszych obowiązków do czasu wyboru nowego burmistrza oraz zarządu. 

27 czerwca 1993 roku odbyło się w Rypinie referendum w sprawie odwołania Rady Miejskiej przed upływem kadencji. Kilka tygodni wcześniej votum nieufności wobec rady wyraził podregion „Solidarności”, Polskie Stronnictwo Ludowe, Stronnictwo Demokratyczne i inne organizacje społeczne działające w mieście. Zarzucano radnym m. in. niegospodarność, prywatę i arogancję. W referendum udział wzięło 3597 osób na 11345 uprawnionych, tj. 31,7%. Oznaczało to, że referendum uzyskało aprobatę prawną. Za odwołaniem rady głosowało 3395 wyborców, co stanowiło 96% oddanych głosów. Rada Miejska w Rypinie została odwołana. 1 lipca wicepremier Paweł Łączkowski mianował Adama Łapkiewicza, dotychczasowego burmistrza miasta, na Pełniącego Funkcję Organów Gminy Miasta Rypina. Do momentu powołania w drodze wyborów nowej Rady Miasta stanowił on jedyną władzę w mieście.

10 października przeprowadzono przedterminowe wybory do Rady Miasta. W jej skład weszli radni: Jan Golus, Daniel Rogacki, Kazimierz Meler, Witold Woźnicki, Janusz Sobociński, Jan Mroczyński, Krzysztof Klejnowski, Stanisław Łukowski, Andrzej Małkiński, Henryk Lechowicz, Adam Łapkiewicz, Irena Felicka, Elżbieta Budzanowska, Janusz Małecki, Zbigniew Drozdowski, Anna Daczko, Jerzy Hrynkiewicz, Ryszard Fijałkowski, Krzysztof Kalinowski, Mirosław Lipiński, Jan Filipski, Kazimierz Zalewski, Marek Witkowski i Daniela Kędziorska.

15 października odbyło się pierwsze posiedzenie Rady Miasta wybranej w wyborach przedterminowych. Podczas sesji radni dokonali wyboru przewodniczącego, który został Ryszard Fiałkowski. Funkcję wiceprzewodniczącego powierzono Krzysztofowi Kalinowskiemu. Zdecydowaną większością 21 głosów burmistrzem miasta wybrany został Adam Łapkiewicz, który na mocy ustawy o samorządzie terytorialnym objął także stanowisko Przewodniczącego Zarządu Miasta. Członkami Zarządu zostali: Jan Mroczyński, Kazimierz Meler, Janusz Małecki, Daniel Rogacki, Mirosław Lipiński. Delegatem od Sejmiku Samorządowego we Włocławku została wybrana Elżbieta Budzanowska. Dokonano także wybory komisji Rady.

Przewodniczącym komisji rewizyjnej został Jerzy Hrynkiewicz, komisji oświaty, kultury i zdrowia Krzysztof Kalinowski, budżetu i gospodarki miejskiej Ryszard Fiałkowski, komisji mieszkaniowej i budownictwa Jan Golus, komisji handlu, usług, rzemiosła i porządku publicznego Anna Daczko. 
 

Piotr Gałkowski