Z dziejów samorządu rypińskiego (lata 1980-1990)

Miejska Rada Narodowa wybrana w 1978 roku, pod przewodnictwem I sekretarza KM PZPR Waldemara Lewińskiego wchodziła w bardzo trudny okres początku lat osiemdziesiątych

(Część trzecia - KLIK)

W wyborach 23 marca 1980 roku wyłoniono także radnych Wojewódzkiej Rady Narodowej. Z Rypina w skład WRN weszli: Janina Lenard, pracownik WSS „Społem” w Rypinie, członek PZPR i ZSMP; Bogusław Rupiński, krawiec, członek SD; Ryszard Hańczyk, kierownik działu w POM Rypin, bezpartyjny. Naczelnikiem miasta był od 1979 roku Stanisław Maklakiewicz.

11 grudnia 1980 roku Waldemar Lewiński zrezygnował ze stanowiska I sekretarza i tym samym z funkcji przewodniczącego MRN w Rypinie. Już 15 stycznia 1981 roku KM PZPR rekomendował na przewodniczącego MRN Włodzimierza Furmana, radnego i członka PZPR. W kilka dni później Włodzimierz Furman został wybrany przewodniczącym MRN w Rypinie. Funkcję tę pełnił do 1990 roku, do momentu wolnych wyborów pierwszej Rady Miasta. W lutym 1982 roku, w pierwszych tygodniach po ogłoszeniu stanu wojennego, nastąpiła także zmiana na stanowisku naczelnika Rypina. Ustąpił z funkcji Stanisław Maklakiewicz i stanowisko to objął Zbigniew Gałecki, który funkcję tę pełnił do 21 czerwca 1985 roku. Naczelnik miasta wybierany był przez MRN na sesji, bezwzględną większością głosów, spośród kandydatów zgłoszonych przez prezydium MRN, uzgodnionych z Wojewodą włocławskim. Jako organ wykonawczy i zarządzający Rady zobowiązany był składać na sesjach informacje o realizacji zadań wynikających z uchwał oraz planu społeczno-gospodarczego. Po ogłoszeniu stanu wojennego Miejska Rada Narodowa w Rypinie zawiesiła działalność. Ostatnia sesja odbyła się 2 grudnia 1981 roku, a kolejna 26 marca 1982 roku.

Włodzimierz Furman. Przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej w Rypinie w latach 1981-1990. Urodził się w 1946 roku w Rypinie. W 1967 roku, po ukończeniu Technikum Rolniczego w Grudziądzu i Studium Nauczycielskiego w Wymyślinie, rozpoczął pracę jako nauczyciel w Szkole Przysposobienia Rolniczego w Strzygach. W 1971 roku był inicjatorem utworzenia w Rypinie Zasadniczej Szkoły Rolniczej przy nowo otwartym wówczas Liceum Ekonomicznym w Rypinie. Po przeniesieniu ZSR do gmachu Liceum Ogólnokształcącego, pod wspólną dyrekcją, pracował nadal w tej szkole jako nauczyciel przedmiotów zawodowych. W 1979 roku ukończył studia zaoczne na Wydziale Rolnictwa Akademii Rolniczej w Poznaniu. Od 1984 roku pełnił funkcję wicedyrektora ds. Szkoły Rolniczej w Zespole Szkół działającym przy LO. W 1992 roku, po przeniesieniu Szkoły Rolniczej do własnego budynku przy ulicy Nowy Rynek, objął stanowisko dyrektora placówki (Zespołu Szkół Rolniczych), które pełnił do śmierci. Związany z samorządem miasta Rypina, od 1973 roku pełnił funkcję radnego, a w latach 1981-1990 jednocześnie przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej. Od 1990 do 1998 roku wybierany był do Rady Miasta, w latach 1996-1998 był także delegatem miasta do Sejmiku Województwa Włocławskiego. W 1998 roku wybrany został radnym Rady Powiatu Rypińskiego i funkcję tę pełnił do 2000 roku. Zginął w wypadku samochodowym w 2002 roku

W lutym 1982 roku upływała kadencja rad narodowych. Wprowadzenie stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku spowodowało jednak odsunięcie wyborów i przedłużenie kadencji rad wybranych w 1978 roku. Zniesienie stanu wojennego nastąpiło 22 lipca 1983 roku i wówczas postanowiono, że kadencja rad zostanie zakończona 23 marca 1984 roku, a kolejne wybory odbędą się 17 czerwca 1984 roku na 40-lecie PRL. Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ „Solidarność” już 23 stycznia 1984 roku przyjęła Stanowisko w sprawie wyborów do rad narodowych, w którym stwierdziła, że wybory te będą służyć zniewoleniu społeczeństwa, określiła warunki autentycznych wyborów, wezwała do bojkotu oraz zaapelowała do struktur związkowych o podjęcie akcji propagandowej i przygotowanie się do bojkotu w poszczególnych okręgach.

Wybory do Miejskiej Rady Narodowej w Rypinie w czerwcu 1984 roku odbyły się bez przeszkód. Podobnie, jak we wszystkich wyborach w czasach PRL, program wyborczy był jeden, wspólny. Radnymi (50 osób) zostali wybrani: Andrzej Barczewski, Albin Borkowski, Paweł Borowicz, Mirosław Boruszkowski, Gerard Brzozowski, Hanna Buchalska, Józef Chojnacki, Zofia Cieciórska, Krystyna Czajkowska, Czesław Drozdowski, Witold Ferdyn, Włodzimierz Furman, Piotr Gąsiorowski, Antoni Głowacki, Henryk Górecki, Jan Golus, Helena Grabowska, Jan Grajkowski, Włodzimierz Jasiński, Marian Jaworski, Ryszard Kawecki, Andrzej Korzeniewski, Stanisław Kozłowski, Bogdan Kruszczewski, Stanisław Kucharski, Andrzej Kaczmarski, Urszula Lewczuk, Danuta Lewicka, Marek Małecki, Barbara Mańkowska, Irena Maron, Lucyna Marynowska, Krzysztof Marynowski, Ryszard Matuszak, Leonard Nowak, Halina Ostrowska, Mikołaj Piotrowski, Stanisław Przeczewski, Jerzy Radecki, Leszek Ratkowski, Antoni Rutkowski, Teresa Sierocińska, Elżbieta Sławkowska, Sabina Stańczyk, Lech Szalkowski, Stanisław Szwed, Ferdynand Wiśniewski, Bożena Żukowska, Mateusz Żychlewicz. Radnymi Wojewódzkiej Rady Narodowej we Włocławku zostali wybrani z Rypina: Janina Lenard, Bogusław Trędowski i Tadeusz Gonia.

Inauguracyjna sesja odbyła się 26 czerwca 1984 roku. Na wniosek I sekretarza KM PZPR Krzysztofa Maciejewskiego jednogłośne wybrano przewodniczącym Miejskiej Rady Narodowej Włodzimierza Furmana, a wiceprzewodniczącymi Albina Borkowskiego i Stanisława Kozłowskiego. Przewodniczącym komisji ds. samorządu został wybrany Paweł Borowicz, Jan Chojnowski, komisji oświaty, kultury, zdrowia i spraw socjalnych Albin Borkowski, komisji handlu, usług i rzemiosła Bogdan Kruszczewski, prawa i porządku publicznego Leszek Ratkowski. 21 czerwca 1985 roku naczelnikiem Rypina został wybrany przez MRN na wniosek wojewody włocławskiego Stanisław Forczmański. Funkcję tę pełnił w okresie szybkiego wówczas, mimo kryzysu gospodarczego, rozwoju miasta do 30 czerwca 1990 roku.

Stanisław Forczmański. Naczelnik Rypina w latach 1985-1990. Urodził się w 1937 roku w Hucie w powiecie rypińskim. W 1956 roku podjął pracę jako nauczyciel w Brzostowie, ale już od 1960 roku związał się z administracją i samorządem. Zatrudniony został wówczas w Prezydium PRN w Rypinie jako inspektor, w latach 1970-1973 kierownik wydziału zdrowia, następnie kierownik biura ogólno-organizacyjnego. W 1975 roku przeniósł się do pracy w Skrwilnie, początkowo jako sekretarz Urzędu Gminy, a w latach 1979-1985 naczelnik gminy. W 1985 roku wybrany został na stanowisko naczelnika miasta Rypina i funkcję tę pełnił do 1990 roku. W latach 1990-1992 zatrudniony był w Urzędzie Gminy Skrwilno, następnie jako likwidator SKR i prezes GS Skrwilno. W 1995 roku przeszedł na emeryturę. W 2002 roku, przez kilka miesięcy, pelnił obowiązki dyrektora szpitala w Golubiu-Dobrzyniu. Za pracę w samorządzie uhonorowany został odznaką „Zasłużony Pracownik Państwowy” oraz srebrnym i złotym Krzyżem Zasługi. Związany z łowiectwem, pełnił funkcję sekretarza Powiatowej Rady Łowieckiej, w latach 1990-1995 wiceprezesa Wojewódzkiej Rady Łowieckiej, w latach 2000-2005 sekretarza Okręgowej Rady Łowieckiej, odznaczony brązowym, złotym i srebrnym Medalem „Za Zasługi Łowieckie” (1982, 1989, 1998), najwyższym odznaczeniem „Złom” (2003) oraz wymieniony w Wielkiej Księdze Łowców Polskich.

19 czerwca 1988 roku odbyły się kolejne wybory do samorządu. Mieszkańcy Rypina wybrali Miejską Radę Narodową w składzie: Mieczysława Barcikowska, Krystyna Barcińska, Ryszard Barciński, Andrzej Barczewski, Czesław Biały, Romuald Bojarski, Albin Borkowski, Mirosław Boruszkowski, Hanna Buchalska, Witold Ferdyn, Jerzy Furman, Włodzimierz Furman, Roman Gawroński, Henryk Górecki, Maria Gutowska, Włodzimierz Jasiński, Marianna Kamińska, Ryszard Kawecki, Andrzej Korzeniewski, Wojciech Kruszewski, Stanisław Kucharski, Janina Lenard, Janina Lewandowska, Stanisław Lewandowski, Danuta Lewicka, Teresa Łaniewska, Krzysztof Maciejewski, Józef Małkiewicz, Ryszard Matuszak, Roman Michalski, Urszula Najchaus, Grażyna Niedbalska, Leonard Nowak, Halina Ostrowska, Wojciech Pankowski, Jacek Pilarski, Mikołaj Piotrowski, Zenon Rudnicki, Bogusława Rydzyńska, Janusz Rygielski, Teresa Sierocińska, Zofia Sipko, Elżbieta Sławkowska, Anna Szulc, Wincenty Szymborski, Jerzy Tuchalski, Ferdynand Wiśniewski, Wacław Zaniecki, Bożena Żukowska. Radnymi Wojewódzkiej Rady Narodowej we Włocławku wybrani zostali: Jan Golus, Jerzy Bachman, Włodzimierz Jaworski, Urszula Strusińska.

Inauguracyjna sesja nowo wybranej Miejskiej Rady Narodowej odbyła się 30 czerwca 1988 roku z udziałem posła na Sejm PRL Edwarda Szymańskiego. W części wstępnej obrady prowadził najstarszy wiekiem radny Leonard Nowak. I sekretarz KM PZPR Krzysztof Maciejewski zaproponował na stanowisko przewodniczącego MRN Włodzimierza Furmana, co Rada większością przegłosowała. Podobnie na wniosek Krzysztofa Maciejewskiego wybrano zastępców przewodniczącego: Krzysztofa Maciejewskiego, Janusza Rygielskiego i Włodzimierza Jasińskiego. Przewodniczący i zastępcy tworzyli Prezydium MRN. Następnie w wyniku tajnego głosowania wyłoniono przewodniczących stałych komisji Rady. Przewodniczącym komisji rozwoju społeczno-gospodarczego został Wojciech Kruszewski, komisji handlu, usług i rolnictwa Włodzimierz Jasiński, komisji oświaty, kultury i zdrowia Albin Borkowski, komisji ładu i porządku publicznego Janusz Rygielski, komisji ds. samorządu Elżbieta Sławkowska. Funkcję naczelnika miasta, jako organu wykonawczego i zarządzającego MRN, utrzymał Stanisław Forczmański. Nowa Rada rozpoczęła pracę od uroczystej sesji zorganizowanej w muszli koncertowej w parku miejskim z okazji święta odrodzenia Polski 22 lipca. Kadencja Rady, skrócona o dwa lata, zakończyła się w maju 1990 roku. W końcowych miesiącach kadencji Miejska Rada Narodowa przechodziła już na nowe sposoby gospodarowania majątkiem miejskim. Na krótko przed rozwiązaniem, w kwietniu 1990 roku podjęto pierwszą uchwałę o przeznaczeniu do sprzedaży lokalu handlowego znajdującego się na parterze w budynku mieszkalnym przy ulicy Koszarowej 3. Dużą rolę w latach osiemdziesiątych odgrywały w samorządności tzw. komitety osiedlowe. Teren miasta podzielono na 4 komitety, a ich przedstawiciele reprezentowali interesy mieszkańców w czasie sesji MRN. 

Istotnym elementem pracy MRN w latach osiemdziesiątych było wręczanie odznaczeń i orderów. Powołana została w tym celu Miejska Komisja Odznaczeń Państwowych z Albinem Borkowskim na czele. Oprócz wielu osób zasłużonych dla miasta, honorowano jednak nadal często dawnych działaczy komunistycznych. We wrześniu 1984 roku Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymała Kazimiera Przeczewska. Dokonano także kilkunastu wartościowych wpisów do założonej wcześniej Księgi Zasłużonych dla Miasta Rypina. Z okazji 35. rocznicy wyzwolenia miasta spod okupacji hitlerowskiej, w 1980 roku, do Księgi Zasłużonych wpisano: Gustawa Sommera, Aleksandrę Szumowską, Henryka Dedońskiego i Józefa Wilkosza. Kolejna uchwała Prezydium MRN w Rypinie o nadaniu tytułu Zasłużonego dla Miasta podjęta została 1 maja 1982 roku. Uhonorowano wówczas: Zygmunta Mireckiego i Stanisława Chmurzyńskiego. Z okazji 39. rocznicy wyzwolenia Rypina spod okupacji hitlerowskiej, w 1984 roku, do Księgi Zasłużonych wpisano: Jana Redlewskiego, Jana Markuszewskiego, ale także Czesława Waśkiewicza. Z okazji 44. rocznicy wyzwolenia przez Armię Radziecką, w 1989 roku, uhonorowano wpisem: Halinę Świdzińską i Zdzisława Lewandowskiego. W nowych warunkach politycznych, ale jeszcze z okazji 45. rocznicy Święta Odrodzenia Polski Ludowej, w lipcu 1989 roku, do Księgi Zasłużonych dla Miasta Rypina wpisano księdza Czesława Chojeckiego.

21 stycznia 1988 roku, w rocznicę wyzwolenia Rypina, odbyła się uroczysta sesja, w czasie której nadany został Miejskiej Radzie Narodowej sztandar. Uroczystość odbyła się w sali Rypińskiego Domu Kultury, a sztandar wręczał wiceprzewodniczący WRN we Włocławku, Stanisław Wawrzonkowski i wojewoda włocławski Tadeusz Gembicki.

Piotr Gałkowski